آن‌چه هنر است

احتمالاً از خودتان پرسیده‌اید که یک اثر هنری چیست؟ چگونه تعریف می‌شود؟ اساساً چطور می‌شود به ماهیت هنر پی برد؟ این‌ها همان پرسش‌هایی هستند که نویسنده و منتقد مشهور آرتور کلمن دانتو می‌کوشد در این کتاب به آن‌ها پاسخ ‌دهد. بخشی از تک‌نگاری فلسفی او این فرض رایج را که هنر، مفهومی‌ست غیرقابل تعریف به چالش می‌کشد تا از این گذر ویژگی‌های مشترکی را که به جهان هنر معنا می‌دهد، آشکار ‌کند. معنای هنر از زمان افلاطون تا اواخر قرن بیستم همواره محل بحث و جدل بوده. اما تجربه‌های غریب قرن بیستم بود که آن را از گذشته نیز پیچیده‌تر کرد؛ ظهور هنرمندانی چون مارسل دوشان و اندی وارهول جریانی را که در آغاز قرن بیستم با پیکاسو و دیگر مدرنیست‌ها آغاز شده بود سمت‌وسویی تازه داد. اما سوال اینجاست: هنگامی که نگریستن به تابلو نقاشی مانند تماشای منظره‌ای از درون قاب پنجره باشد، آن‌هم در زمانه‌ای که هر چیز حاضروآماده‌ای می‌تواند هنر باشد، واقعاً چه‌چیز هنر نیست؟ هنگامی که سکوت و اصوات اتفاقی و واقعی نقش موسیقی را بازی می‌کنند چه تئوری زیبایی‌شناختی‌ای را می‌توان به‌ کار بست؟ حتا اگر بشود تن به این تعریف داد که همه‌چیز هنر است از کجا معلوم که هیچ‌چیز هنر نباشد؟

رویکرد دانتو برای پاسخ به این پرسش‌ها مبتنی بر یک الگوی مشخص است مبتنی بر این که از آغاز، کار هنر تجسمِ ایده‌ها و تولید معنا بوده است. او با بررسی اجمالی آرای زیبایی‌شناختی و هنری در طول تاریخ، از افلاطون تا کانت و هگل، دست‌ آخر به نظریه‌پردازان قرن بیستم می‌رسد و با تمرکز بر کار هنرمندانی که از تعریف هنر سر باززده‌اند، سویه‌های نظری کارشان را برجسته می‌کند.

دانتو استدلال خود را به شیوه‌ای طرح می‌کند که همزمان با دوره‌های مختلفی از تاریخ فلسفه و تاریخ هنر درگیر می‌شود؛ از تعریف افلاطون در «جمهوری» گرفته تا نوآوری‌هایی چون پرسپکتیو و کیاروسکورو. او در حالی رساله‌اش را با بحثی در مورد کارتن‌های معروف حمل و نقل اندی وارهول به پایان می‌برد که در سرتاسر آن، از نظرگاه فیلسوفانی چون دکارت، کانت، هگل، و نیز هنرمندانی چون میکل آنژ، دوشان و وارهول سود جسته است.