زن و سینما

لارا مالوی مثالی دارد که می‌گوید احتمالاً سال‌ها بی که اصلاً خبر داشته باشیم با مردان قدرتمند روی پرده همذات‌پنداری کرده‌ایم و پیش خودمان هم لابد اندیشیده‌ایم که مردانگی یعنی همین خشونت‌ورزی و اقتدار. معمولاً هیچ‌کس خودش را جای زنی که سیلی می‌خورد نخواهد گذاشت. اما چرا؟ این انفعال ریشه در کجا دارد؟ آن‌چه که رابطه‌ی تماشاگر، روایت، دوربین و کارگردان را می‌سازد، چیست؟ نظریه فمینیستی فیلم پاسخی به همین پرسش است. در حقیقت ابزاری است که به ما کمک می‌کند تا از شمایل‌های متفاوتی که سینما و نگاه مردانه برای زنان می‌سازد، به سادگی نگذریم. روشی است برای تحلیل فیلم‌ها با محوریت جنسیت و قدرت. این نظریه بیشتر به‌دنبال کنکاش در این پرسش است که «چگونه فیلم‌ها، آگاهانه و ناخودآگاه، دیدگاه‌های جنسیتی جامعه را بازتاب می‌دهند و تقویت می‌کنند؟»

کتاب زن و سینما گزینش مجموعه‌ای از مهم‌ترین مقاله‌ها در این حوزه است. نوشته‌هایی از گرترود کخ، کاپلان و البته لارا مالوی. مالوی در مقاله‌ی دوران‌ساز خود «لذت بصری و سینمای روایی» به اتکای آرای روانکاوانه‌ی فروید و لاکان، همچنین نظریه‌ی نشانه‌شناسانه‌ی متز، به سینمای هالیوود و سلطه‌ی نگاه خیره‌ی مردانه در آن می‌پردازد. او سه نوع نگاه را در سینما شناسایی و تحلیل کرده است: نگاه دوربین، نگاه شخصیت‌ها به یکدیگر و نگاه تماشاگر که معمولاً آمیزه‌ای از همذات‌پنداری چشم‌چران و نگاه خیره‌ی مردانه به زن است...

اما بخش دوم کتاب مجموعه‌ی از تحلیل فیلم‌هایی است که بر پایه‌ی نظریه‌ی فمینیستی نوشته شده‌اند و یکی از جذاب‌ترین‌ متن‌ها تحلیلی است درباره‌ی «بیل را بکش»، ساخته‌ی کوئنتین تارانتینو. قصه‌ی زنی که وقتی از کمای چند ساله برمی‌خیزد، تصمیم می‌گیرد از آن‌ها که قصد جان او را کرده‌اند، انتقام بگیرد. اگرچه انتقام معمولاً رفتاری مردانه است، اما این عروس زخم‌خورده، به‌ خوبی از پس آن برمی‌آید.

ویراست جدید «زن و سینما» با تغییراتی همراه شده است؛ نظیر افزودن چند مقاله اساسی و اطلاعات مربوط به فیلم‌های جدید و کاربرد نظریه‌های فمینیستی در نقد فیلم. همچنین این کتاب دربردارنده پیوستی از دو فهرست جداگانه به‌ همراه توضیحاتی مختصر است که اطلاعات مربوط به جشنواره‌های ویژه‌ی زنان سینماگر، نشریه‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی سینمایی را در اختیار می‌گذارد. علاوه بر این فهرستی وجود دارد از گزیده‌ای از عناوین، مشخصات ساخت و چکیده‌ی آن دسته از فیلم‌هایی که به‌نوعی به زنان مربوط است.