سفر قهرمان کمدی ساختار جدی داستانی برای فیلم‌های خیلی خنده‌دار

کمدی کارش خنداندن است. اصلاً برای همین است که این‌همه طرفدار دارد. اولین فیلم‌های سینما کمدی‌اند. در سینمای خودمان «آبی و رابی» یا «حاجي آقا آكتور سينما» در مقامِ نخستین تجربه‌ها، کمدی‌اند. اما آیا می‌شود از ساختار کمدی سخن به میان آورد؟ می‌توان پای الگوهایی مشترک را وسط کشید و مسیر قهرمان کمدی را پیش‌بینی کرد؟ پاسخ استیو کاپلان مربی و مشاور فیلم‌نامه‌نویسی در ژانر کمدی به این پرسش‌ها مثبت است. او با الهام از نظریه‌ی «سفر قهرمان» جوزف کمبل کوشیده تا مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های ویژه را برای «سفر قهرمانِ کمدی» استخراج کند. پیش از او کریستوفر ووگلر نیز چنین کرده و در کتابش «سفر نویسنده» با این تئوری الگویی برای ساختار فیلم‌نامه و قصه‌گویی فراهم آورده بود. اما اگر قهرمانِ ووگلر به ما می‌گفت که چطور می‌توانیم با مرگ کنار بیاییم، از قضا قهرمان کمیکِ کاپلان نشان‌مان می‌دهد چگونه باید با زندگی کنار آمد. او نکته‌های بسیاری را از میان کمدی‌های محبوب طرح می‌کند تا ثابت کند فرض‌ها و نقاط عزیمت قهرمان‌های کمدی تفاوت‌های ظریفی با قهرمان مرسوم دراماتیک دارد. کاپلان تلاش می‌کند اصول و روش‌هایی را تدوین کند که علاوه بر خنداندن تماشاگر احساس او را نیز درگیر می‌کند.

سفر قهرمانِ اسطوره‌ایِ کمبل شامل ۱۷ مرحله ذیل سه مرحله‌ی کلی «جدایی»، «تشرف» و «بازگشت» می‌شد. ووگلر این مراحل را برای نویسنده در دوازده گام صورت‌بندی کرد. اما این‌ها برای کارکتری کاربرد دارد که دارای ویژگی‌های قهرمان کلاسیک است، نه ناقهرمانِ کمدی با انواع نقاط ضعف و نابلدی‌ها. در نتیجه کاپلان با تحلیل کمدی‌های موفق، برای چنین ناقهرمانی سفری ترتیب می‌دهد در هفت منزل که کهن‌الگوهایش از کمدیا دل آرته سر بر آورده‌اند: ۱- دنیای عادی ۲- چرا همچین شد؟ ۳-واکنش‌ها ۴-ارتباط‌ها ۵-مسیرهای تازه ۶-گسست ۷-شتاب به سوی پایان.

معمولاً قصه‌ی قهرمان کمدی اینگونه آغاز می‌شود: او زندگی عادی‌اش را می‌گذراند تا اینکه ناگهان چیز غیرمنتظره‌ای جلوی پایش سبز می‌شود و نظم زندگی‌اش را به هم می‌ریزد. حالا او چاره‌ای ندارد جز اینکه به آن «چیز» واکنش نشان بدهد و پا در مسیرهایی بگذارد که چندان برای او آشنا نیست...