فیلم‌ ساختن

راستی‌راستی پشت صحنه‌ی یک فیلم چه می‌گذرد؟ فیلم چطور ساخته می‌شود؟ اجزای یک گروه سینمایی دقیقاً چگونه با یکدیگر کار می‌کنند و با چه چالش‌هایی روبرو هستند؟ هر فیلمساز برای کنترل فضای فیلم‌برداری به چه ترفندهایی متوسل می‌شود؟ چطور از بازیگرش بازی می‌گیرد؟ چالش‌های فنی و تکنیکی گروه در پروسه‌ی فیلمبرداری چیست؟ البته که پاسخ این سوال‌ها از هر فیلمساز و تیمش تا فیلمساز و تیمی دیگر متفاوت است. اما همین پرسش‌ها بوده که سیدنی لومت، کارگردان برجسته و موفق آمریکایی -خالق دوازده مرد خشمگین و سرپیکو- را وا داشته تا تجربه‌های خودش را روی کاغذ بیاورد و با فیلمسازان جوان در میان بگذارد. کتابی که بهمن فرمان‌آرا، فیلم‌ساز برجسته‌ی سینمای ایران آن را به فارسی برگردانده است.

لومت معتقد بود برای کارگردانی یک فیلم راه درست و غلطی وجود ندارد. بلکه تجربه‌ی هر فیلمساز و جست‌وجوی او برای یافتن راه حل مسئله‌هایش چیزی است که نتیجه را از دیگری متفاوت می‌کند. به همین‌ خاطر کاری که او در کتابش می‌کند شرح جزییات تجربه‌های خودش در کارنامه‌ی چهل‌ساله‌اش هنگام فیلم ساختن است. بنابراین صراحتاً توصیه می‌کند که یا همه‌ی حرف‌هایش را بپذیرند یا آن‌ها را دور بریزند. لومت در این کتاب همه‌چیز را از اول توضیح می‌دهد: از ایده‌هایی مثل این که تمرین و روخوانی چه فایده‌ای برای فیلم دارد و چه فیلم‌نامه‌ای را باید برای ساخت انتخاب کرد آغاز می‌کند و بعد به فیلم‌برداری و تدوین و مراحل فنی و نمایش عمومی فیلم می‌رسد. او در هر فصل از رابطه‌اش با فیلم‌نامه‌نویس و تهیه‌کننده و بازیگر و مدیر فیلم‌برداری و بقیه گروه می‌گوید.

فرمان‌آرا، مترجم کتاب درباره‌ی این اثر می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های «فیلم ساختن» این است که چیزهایی را درباره‌ی بازیگرها و کار با آن‌ها می‌گوید که در هیچ کلاس درسی نمی‌توان آن‌ها را شنید و آموخت. او دنبال این بوده که توضیح دهد خودش به عنوان کارگردانی خوب و قابل احترام در سینمای امریکا، چگونه فیلم می ساخته. تا در نهایت به خواننده‌اش بگوید فیلم ساختن کاری گروهی است نه کاری شخصی.»

راجر ایبرت درباره‌ی این کتاب در «نیویورک تایمز » نوشته است: «فوق العاده مفید... گاهی از من می‌پرسند کتابی پیدا می‌شود که تماشاگران، با خواندنش بفهمند فیلم چگونه ساخته می‌شود و هنگام تماشای فیلم هم کمکشان کند؟ این همان کتاب است». لومت در سال ۲۰۰۵ اسکار افتخاری برای یک عمر خدمات درخشانش به فیلم‌نامه‌نویسان، بازیگران و هنر تصویر متحرک را دریافت کرد.