چشم پاینده جستارهایی درباره‌ی هنر

تردیدی نیست که بخش اعظم درک نقاشی از گذر دیدن اثر حاصل می‌شود، اما اگر بنا به نوشتن از نقاشی باشد آن‌وقت علاوه بر دانش تصویر، پای هنر نوشتن نیز به میان می‌آید. این‌جاست که اگر نویسنده‌ای تردست پیدا شود و ازقضا هنرشناس درجه‌یکی هم باشد می‌توان سخت به نتیجه‌ی کار امید بست. از سوی دیگر، اگر این نویسنده‌ی حاذق و هنرشناس نه مثل یک مفسر رسمی هنر، بلکه با رویکردی شخصی، مواجهه‌اش را به خاطرات، سفرها، و مشاهدات زندگی خصوصی‌اش پیوند بزند آن‌وقت احتمالاً از قبل هم خواندنی‌تر خواهد شد.  نوشته‌های جولیان بارنز را درباره‌ی نقاشی‌های محبوبش با خیال راحت می‌توان در همین دسته قرار داد. او که در خانواده‌ای کاملاً فرهنگی و هنردوست به‌دنیا آمده بارها در داستان‌هایش نیز از علاقه‌ی سرشارش به هنر پرده برداشته. این‌بار اما یک قدم جلوتر آمده و در کتابی مشخصاً با شمایل جستار به سراغ نقاشی‌های محبوبش در قرون نوزدهم و بیستم رفته است. او از خاطره، تاریخ، روایت، تحلیل و تفسیر معجونی ساخته که در نوع خود برداشت تازه‌ای از این آثار هنری به دست می‌دهد.

بعضی از جستارهای این کتاب به یک تابلو اختصاص دارد. در برخی دیگر سبک و جایگاه تاریخی هنرمند موضوع اصلی است و کوشیده می‌شود تندیسی کلی از نقاش پیش‌روی مخاطب قرار بگیرد. در بخشی از کتاب نیز جستارنویس صحبتی از تابلوهای هنرمندان نمی‌کند چون نوشتن درباره‌ی آثار انتزاعی کاری دشوار است. بارنز در کنار تفسیر آثار مورد علاقه‌اش از ون‌گوگ، سزان، و پیکاسو به تضادها و شباهت‌ها، توجه به امور روزمره، انسان‌ها، اشیاء و روابط میان‌فردی می‌پردازد. او همچنین پای موضوعاتی چون رابطه هنر و واقعیت، نقش حافظه در آفرینش هنری، و تاثیر هنر بر جامعه را به میان می‌کشد. این کتاب علاوه بر مخاطبان هنری با توجه به نثر خواندنی و رویکرد عمومی‌اش به علاقه‌مندان ادبیات نیز توصیه می‌شود.

جولیان بارنز نویسنده و منتقد ادبی برجسته‌ی بریتانیایی است که مدت‌ها در موسسه‌ی فرهنگ آکسفورد مشغول کار بوده و جایزه‌ی ادبی بوکر را در سال ۲۰۱۱ برده است.  او در میان اهل فکر و کتاب‌خوان‌های ایرانی به خاطر رمان‌های مشهورش، درک یک پایان، فقط یک داستان، هیاهوی زمان، طوطی فلوبر و آرتور و جورج شناخته شده است. اما این داستان‌نویس حاذق، جستارنویس درجه‌ی یکی هم هست، اگرچه که به این رویِ کارنامه‌ی او کمتر پرداخته شده است.