عکس دسته‌جمعی با پدرخوانده

کمتر کسی پیدا می‌شود که سه‌گانه‌ی «پدرخوانده» اثر فرانسیس فورد کاپولا را ندیده باشد. یک فیلم گنگستری معیار با محبوبیتی روزافزون که شیفتگان سینما را یک نسل پس از دیگری مفتون خود کرده. اما به‌راستی این همه محبوبیت برای چیست؟ این فیلم چه دارد که هیچوقت کهنه نمی‌شود؟ فیلمی که هم در باکس آفیس موفق بوده، هم جوایز اسکار را درو کرده، هم منتقدان را به احترام وا داشته، و هم هرچه ستاره بوده یک‌جا کنار هم گرد آورده. صفی یزدانیان، منتقد و فیلم‌سازِ گزیده‌نویس به جست‌وجوی پاسخ‌هایی برای این پرسش‌ها رفته است. او که در کتاب پیشین‌اش، ترجمه‌ی تنهایی، فصلی به این سه‌گانه اختصاص داده بود، در کتاب عکس دسته‌جمعی با پدرخوانده، فیلم کوپولا را بهانه کرده تا در تاریخ سینما پرسه بزند. در نوشته‌های اوست که فیلم‌ها از کنار یکدیگر می‌گذرند و لحظه‌ای یا صحنه‌ای یا جمله‌ای از هر فیلم ما را به دنیای فیلم و کارگردانی دیگر می‌برد. از سینمای دهه‌ی هفتاد آمریکا به سینمای ایتالیا یا از یک ژست به خاطره‌ای محو در تاریخ سینما. او در آثار کاپولا توقف نکرده است. ممکن است ناگهان از دنیای تارکوفسکی سر در بیاورید و از آن‌جا راهیِ فیلمی مافیایی شوید. در نمایش‌نامه‌های شکسپیر گشت‌وگذار کنید و ناگهان خودتان را وسط فیلم‌های برتولوچی و اسکورسیزی پیدا کنید. او با قلم ویژه‌اش به تنها چیزی که وفادار می‌ماند خودِ سینماست.  

در این کتاب می‌خوانیم: «همیشه و همچنان، وقت تماشای هر کدام از پدرخوانده‌ها، گوشه‌ای از ذهنم این حس هم می‌گذرد که انگار وارد دنیایی ممنوع شده‌ام. انگار جایی هستم که نباید باشم، انگار سرک کشیده‌ام به زندگی آدم‌هایی که زبان مشترک و روابطی که میان‌شان می‌گذرد سرشار است از انبوهی اشاره و رمز، که فقط خودشان از آن سر درمی‌آورند. و نه‌تنها زبان، هر نگاه و هر حرکت دست، هر سکوت و هر تکیه دادن و هر پا روی پا گذاشتن، هر غذای روی میز و هر میوه، هر چیزشان، متعلق است به فقط خودشان. و تازه خیلی وقت‌ها حتی به‌درستی روشن نیست این آدم‌ها اصلا کجا هستند. این خانه نمای بیرونی‌اش چه شکلی است، این اتاق به کدام اتاق راه دارد، این‌جا دفتر کار است یا پستوی دکانی؟ چهارده‌ساله باشی یا شصت‌ساله، جواز ورود به این جهان را نداری؛ جهانی که مثل نور اتاق‌هایش مبهم است، نه روشن است نه تاریک، همه‌چیزش در مرز صراحت و ابهام می‌گذرد.»