حماسه: شناخت‌نامه‌ی حماسه‌های ایران و جهان

حماسه از همیشه‌ی تاریخ با آدمی همراه بوده است؛ چرا که سرگذشت یک قوم، تبار و ملت است. ملتی که پیرامون خود و جهان را از دریچه‌ی خاصی می‌بیند. حماسه در وحدت ملی و وحدت اقوامی شکل گرفته که در یک سرزمین سکونت دارند و سرنوشت و شکست‌ها و پیروزی‌هایشان به حفظ و رونق فرهنگی اصیل و غنی گره خورده است. اما حماسه ابعاد جهانی هم دارد. حماسه‌هایی که هربار از زبانی نو با رنگ و رویی تازه از فرهنگی دیگر سر بر می‌کنند. کتاب «حماسه: شناخت‌نامه‌ی حماسه‌های ایران و جهان» با نگاهی جامع و تحلیلی، به بررسی ریشه‌ها، تحولات و گستردگی حماسه در فرهنگ‌های مختلف می‌پردازد. نویسنده با معرفی حماسه‌های شاخص ایرانی و جهانی، از گذشته‌های دور تا عصر حاضر، تصویری گسترده از تنوع و پیچیدگی این ژانر ارائه می‌دهد. یکی از ویژگی‌های بارز این کتاب، رویکرد تطبیقی آن است که با مقایسه‌ی حماسه‌های مختلف، به نقاط مشترک و تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازد و به این ترتیب، به خواننده کمک می‌کند تا به درک بهتر از ماهیت جهانی حماسه دست یابد.

حماسه را بیان تراژیک ماجراجویی قهرمان داستان در میان جهان بد می‌دانند؛ غالباً قهرمانان حماسه صورت عالی نوع بشر در قهرمانی و پهلوانی هستند و سرنوشت‌شان تقدیری محتوم قلمداد می‌شود. از سویی دیگر حماسه کوشیده است به لایه‌های درونی روح بشر و گستره‌ی پرخطر جهان پهناور به‌یکسان بپردازد و دنیای درون و بیرون را برابر بگیرد. اینگونه مؤلفه‌ها حماسه را به اساس هویت ملی و قومی مبدل کرده است. هر قوم حماسه‌ی خویش را دارد..

کتاب «حماسه: شناخت‌نامه‌ی حماسه‌های ایران و جهان» علاوه‌بر تعریف حماسه و انواع آن، از قدیمی‌ترین حماسه‌ها مانند گیلگمش، مهابهارات و ایلیاد آغاز می‌کند و به حماسه‌های ملی ایران در دوران پیش از اسلام مانند یادگار زریران و خدای‌نامه می‌رسد و سپس به متونی می‌پردازد که بعدها نگارش شده‌اند، مانند شاهنامه و بهمن‌نامه و کوش‌نامه و پس از آن نیز به شرق دور می‌رود و حماسه‌های چین و ژاپن را می‌کاود. پیش از رسیدن به دوران معاصر لازم است که تکوین این گونه‌ی ادبی را در دوران قرون وسطی و سپس حماسه‌های مدرن کاوید و به قرن بیستم میلادی رسید که در غرب حماسه‌ای چون سرزمین بی‌حاصل الیوت دارد و در ایران آخر شاهنامه‌ی اخوان ثالث، ابراهیم در آتش احمد شاملو و آرش کمانگیر سیاوش کسرایی.