مهابهارات: حماسه ملی و اساطیری هند

اگر یونانی‌ها به هومر می‌بالند که حماسه‌ی آن‌ها را در ادیسه و ایلیاد نوشته است، اگر آلمانی‌ها به سرود نیبلونگ‌ها افتخار می‌کنند و ما به شاهنامه‌ی فردوسی، هندی‌ها هم سرگذشت ملی‌شان را در حماسه‌ی ملی-اساطیری مهابهارات می‌جویند. حماسه‌ای به زبان سانسکریت با بیش از صدهزار بیت، که بلندترین حماسه‌ی منظوم جهان لقب داده شده است. مهابهارات سرگذشت ستیز سلسله‌ها است، ستیزهایی که در نبردی موحش بین دو شاخه از خانواده‌ی فرمانروای هندی به اوج می‌رسد. ماجرا جنگ بین کوروها و پانداواها بر سر سرزمینی حاصل‌خیز و غنی در محل تلاقی رودهای جَمنا و گَنگ در نزدیک شهر دهلی است که طی داستان شدت می‌گیرد و زمینه‌ای اجتماعی، اخلاقی و کیهان‌شناختی برای آن نبرد اقلیمی فراهم می‌آورد...

 تأکید بر اخلاق در مهابهارات با ملاحظات طبیعتِ الهی همراه است. خدایان بسیاری وجود دارند؛ انسان‌ها به خدایان به عنوان قدرت‌هایی می‌‌نگرند که باید خشنود شوند؛ مهابهارات علاوه بر اثری تاریخی باید به عنوان قصه‌ای اخلاقی و فلسفی نیز درک شود. تنها در این صورت است که ما می‌توانیم به اهمیت بهگوت گیتا، سرود خداوندگار پی ببریم، که بخشی از مهابهارات است اما معمولاً به عنوان اثری دینی مستقل برگزیده و خوانده می‌شود. ماجرای اصلی این منظومه جنگ بین کوروها و پانداواها بر سر سرزمینی حاصل‌خیز در محل تلاقی رودهای جمنا و گنگ در نزدیک شهر دهلی است.

«مهابهارات» همراه با حماسه‌ی بزرگ دومی به نام «رامایانا» دربردارنده‌ی جوهر میراث فرهنگی هندوستان است. ویلیام باک در این کتاب، این دو اثر کهن را بازنویسی و ترجمه کرده؛ آن هم به زبانی که برای مخاطبان معاصر قابل‌درک است. این کتاب در قرن پنجم و ششم پیش از میلاد نوشته شده است، یعنی حدود دوهزار سال پیش، اما جمع‌آوری آن حدود چهارصد سال به طول انجامیده. در پاراگرافی از کتاب آمده: «در جنوب کوروجانگالا پادشاهی کونتی قرار داشت و شاه‌دُخت کونتی با پدرش که پادشاه بود در آن سرزمین زندگی می‌کردند. او از هر کسی که به کشور آن‌ها سفر می‌کرد و در پِی غذا و جایی برای ماندن بود، در قصر پادشاه پذیرایی می‌کرد. و این‌گونه بود که دورواساس پرهیزگار را ملاقات کرد. و شاه‌دخت زاهد را، که ژنده‌پوش و خاکسار بود، با مهربانی خود چنان خشنود کرد که زاهد، به هنگام رفتن، وِردی جادویی به او آموخت. زاهد به او گفت که با این وِرد می‌تواند هر خدایی را که دلش بخواهد از بهشت احضار کند و با او نرد عشق بازد و از او صاحب پسری شود.»