اخلاق: رساله‌ای در ادراک شر

در سال‌های اخیر، پرسش‌های اخلاقی در مواجهات سیاسی و دانشگاهی غالب شده است. چنان که اندیشکده‌های دولتی در مورد معضلات اخلاق زیستی، اخلاق پزشکی و اخلاق حرفه‌ای فکر می‌کنند و از سوی دیگر احترام به حقوق بشر و احترام به دیگری به موضوعات مورد اجماع همگان تبدیل شده است. اما به‌راستی پشت پرده‌ی این چرخش ناگهانی چیست؟ آلن بدیو، یکی از موثرترین فیگورها در فلسفه‌ی معاصر فرانسه، فرضیات ساده و بدیهیِ این انقلابِ اخلاقی را به پرسش می‌گیرد. او نشان می‌دهد که چگونه اصول اخلاقی اغلبِ ما، در نهایت به تقویت ایدئولوژی وضعیت موجود کمک می‌کند و نمی‌تواند چارچوبی برای درک مؤثر مفهوم شر فراهم کند.

از آن‌سو، بدیو «اخلاقِ حقایق» را پیشنهاد می‌‌دهد. بدعت بدیو، در مقابل تمام فیلسوفان اخلاق، در آن‌ است که برخلاف آن‌ها، خِیر را براساس شر توضیح نمی‌دهد، بلکه در نظر او «شر لزوماً پیامد خیر خواهد بود.» او برای رسیدن به این اخلاقِ حقیقت، در مقابل ایدئولوژی اخلاقی، مسیری طولانی را طی می‌کند؛ از نقد صورت‌های تاریخی و موجود  اخلاق، که همگی به هیچ‌گرایی، این مهمان ناخوانده، رسیده‌اند؛ تا تعریف انسان به مثابه سوژه‌ای که قصد «ادامه دادن» دارد و نه «قربانی شدن». این سوژه فقط براساس شناخت رخداد به مثابه‌ی لحظه‌ی رویت امر ننامیدنی، وفادار ماندن به آن‌چه که فرایند شناختِ حقیقت است، و الزام به این حقیقت، ساخته خواهد شد. اما شر قَلبِ حقیقت است، رویه‌ای تاریک و پنهان که خود را چون اصل جا می‌زند: تظاهر و ترس، خیانت، و نامیدن اجباری امر ننامیدنی. در جهانی بی‌تفاوت و بی‌خبر، جانورِ انسانی تنها به‌ یاری تداوم، و فعال ماندن در مقام سوژه‌ی حقیقی است که انسان را می‌سازد.