اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر و تاریخچه‌ی آن

بشر از دیرباز گرفتار چنگال زورگویان بوده است؛ ستم به‌راحتی در هر خاکی ریشه می‌کند. اما بحران خانمان‌سوز اروپا در اواخر قرن نوزدهم و نیمه‌ی اول قرن بیستم میلادی که با پیروزی متفقین پایان یافت آتش جنگی دیگر را برافروخت که بعدها به جنگ سرد معروف شد. پس از آن بود که فعالان حقوق بشر و بسیاری از حقوقدانان در پی رسیدن به سندی بودند تا دولت‌ها را مجبور به حفظ کرامت انسان کند. «اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر» حاصل این کوشش است تا حقوقی را که همه‌ی انسان‌ها مستحق آن هستند، به صورت جهانی عرضه کند. اعلامیه‌ای شامل ۳۰ ماده، ناظر به حقوق بنیادی مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی‌ بشر در همه‌ی کشورهای جهان.

هدف این کتاب نیز عرضه‌ی پیشرفت‌ها و کج‌روی‌های مختلف در تاریخچه‌ی زنده‌ی پیکار برای حقوق بشر است. مجموعه‌ای از یادآوری‌های گذرا همراه با چند استناد تاریخی و تشریح سیر تدوین یک متن با گستره‌ای جهانی که از پیامدها و بازتاب حقوقی، اجتماعی، سیاسی و فلسفی و البته فعالیت مشخص یونسکو برای ترویج جهانی آن. کتاب علاوه بر متن اعلامیه تاریخچه‌ای از فراز و فرودهای آن نیز به دست داده است.

از سال ۱۹۴۵ میلادی افراد مختلفی از طرف سازمان ملل موظف به تدوین این پیشنویس شدند تا سرانجام در سال ۱۹۴۸ میلادی، اعلامیه جهانی حقوق بشر به همراه پیش‌گفتاری منتشر و تصویب شود. آن زمان کشورهایی مانند شوروی، عربستان سعودی و آفریقای جنوبی به این سند رأی مثبت ندادند. اما از زمان پیش‌نویس نخست تا انتشار آن، و حتی تا همین امروز، همواره منازعاتی در میان گروه‌های مختلف حقوقی، سیاسی و فلسفی در جریان بوده است. علاوه‌بر مباحثات حقوقی، که اصولاً ضمانت اجرایی چنین اسنادی را زیر سؤال می‌برد، در بعد سیاسی نیز امکانی به افراد و کشورهای ضعیف در برابر ستمگران نمی‌داد. همچنین بسیاری از اندیشمندان منکر ارزش متن شدند به‌خاطر آن‌که صرفاً از منظر اندیشه‌ی غربی نگاشته شده و حکمت‌های کهن بسیاری از تمدن‌های قدیمی را نادیده گرفته بود.

کتاب «اعلامیه جهانی حقوق بشر و تاریخچه‌ی آن» به همت محمدجعفر پوینده گردآوری و ترجمه شده است. از شادروان پوینده ترجمه‌های بسیاری مانند «تاریخ و آگاهی طبقاتی» از لوکاچ، «سودای مکالمه، خنده و آزادی از باختین»، «مکتب بوداپست» و «جامعه، فرهنگ و ادبیات» از لوسین گلدمن منتشر شده است.