آن‌چه مالی‌سازی از اقتصاد جهان ربود

اگر به چشم‌اندازی در آینده بنگریم پایان جهان از پایان سرمایه‌داری محتمل‌تر به‌نظر می‌رسد. تردیدی نیست که بحران مالی دنیای امروز و توقف رشد اقتصادی را باید نتیجه‌ی مستقیم رویکرد صاحبان سرمایه برای به دست آوردن سود بیشتر دانست. آن‌ها که کالاهای فاقد ارزش خود را به جهان تحمیل می‌کنند و با وام دادن سرمایه‌های خود و مالک شدن درآمدهای آینده‌ی وام‌گیرندگان، رشد اقتصادی را متوقف می‌کنند. افزایش قیمت مسکن، رکود دستمزدها، نابرابری اقتصادی و تخریب محیط زیست از تبعات الگوهای حاکم بر این نظام است.

گریس بلاکلی نویسنده‌ی کتاب «آن‌چه مالی سازی از اقتصاد جهان ربود» معتقد است سرمایه‌داران، بس که پیش از بحران مالی پرخوری کرده‌اند، امروز دیگر چیزی برای خوردن ندارند و جامعه را به سوی احتضار الگوی رشد مالی‌سالار سوق داده‌اند. آن‌ها آینده‌ی ما را از ما ربوده‌اند. او از منظری جامعه‌شناسانه و اقتصادی، نشان می‌دهد که چگونه فعالیت‌های مالی و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، اقتصاد واقعی را تحت‌الشعاع قرار داده و به نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی دامن زده است. بلاکلی در این کتاب، مالی‌سازی را نه تنها یک پدیده اقتصادی، بلکه یک تغییر بنیادین در ساختار قدرت و روابط اجتماعی می‌داند.

قبل از سال ۲۰۰۷، آخرین بار که مردم برای بازپس گرفتن ودیعه و نقد کردن پول‌شان به بانکی بریتانیایی هجوم بردند به زمان آماده‌سازی امپراطوری اتریش - مجارستان برای حمله به پروس بازمی‌گردد. بانک گورنی و رکا که در دوران شکوفایی انقلاب صنعتی، وام کلانی به صنعت راه‌آهن بریتانیا داده بود، پس از ترکیدن حبابی که خود عامل ایجادش بود، در میان کوهی از بدهی‌های غیرقابل پرداخت گرفتار شد. بانک مرکزی بریتانیا درخواست کمک‌اش را نادیده گرفت و «هراس ۱۸۶۶» کشور را در برگرفت.

بیش از یک سده بعد از آن رویداد، وحشت سال ۲۰۰۷ زمانی آغاز شد که نوردرن راک، بزرگ‌ترین فروشنده‌ی وام مسکن در بریتانیا دریافت که نمی‌تواند به منابع‌اش دسترسی داشته باشد. پس دست‌به‌دامان بانک مرکزی بریتانیا شد. چنین بود که اولین بحران بانکی بعد از تجربه‌ی بحران آورند پدید آمد.

اهل نظر هنگام سخن گفتن از مالی‌سازی عمدتاً به ایالات متحده اشاره می‌کنند. اما کشورهای دیگر مثل ایسلند، اسپانیا، کانادا و استرالیا از این الگوی اقتصادی تبعیت می‌کنند. عمده‌ترین نشانه‌ی مالی‌سازی رشد قابل توجه بخش مالی در اقتصاد است. افزایش سرسام‌آور و لجام‌گسیخته‌ی بخش مالی بریتانیا عامل بروز بحران سال ۲۰۰۷ بود.

این کتاب از آثار دیگر در حوزه اقتصاد متمایز است. در حالی که بسیاری از آثار اقتصادی به تحلیل فنی و ریاضی مسائل می‌پردازند، بلاکلی به جنبه‌های اجتماعی و سیاسی مالی‌سازی نیز توجه ویژه‌ای دارد. او نشان می‌دهد که چگونه تصمیمات اقتصادی، بر زندگی روزمره‌ی مردم و جامعه تأثیر می‌گذارد.