در خدمت و خیانت زنان: گفتارهایی درباره‌ی زنان

مطالعات زنان اگرچه در ایران یکی از حساس‌ترین و پیچیده‌ترین عرصه‌‌های ممکن است، اما سیر دانش فمینیسم با روندی رو به جلو در سال‌های گذشته، دستاوردهای جدیدی را رقم زده است. با این‌همه همچنان یکی از ضرورت‌های این قلمرو تکثر مواجهات و خوانش‌های متفاوت بینارشته‌ای است که می‌تواند به آن غنا بخشد و گسترشش دهد. کتاب «در خدمت و خیانت زنان» از همین منظر با رویکردی روان‌شناسی و جامعه‌شناسی و با اتکا و استناد به نظریات و تئوری‏‌های شناخته‌شده‌ فلسفه، روان‌شناسی و حتا روان‌پزشکی نوشته شده است. زرلکی پیش‌تر در سال ۱۳۸۲ نیز جستاری روانشناختی در آثار آلبا دسس پدس با عنوان «زنان علیه زنان» نوشته بود که به گفته‌ی خودش هسته‌ و بهانه‌ی‌ اصلی نگارش این کتاب از آن می‌آید، با این تفاوت که این‌بار بسیار مفصل‏‌تر، کامل‏‌تر، مستندتر و با تعدیل دیدگاه‌های رادیکالیستی و مطلق‏‌گرایانه‌ به سراغ ایده‌ی خود رفته است.

زرلکی در این کتاب بر بازنمایی و توصیف ویژگی‌های زیستی زنان متمرکز است. او که از پرداختن به فرهنگ و تاریخ مردسالار و نقش آن در فروکاستن نقش‌های زنانه پرهیز کرده، عمدتاً با استفاده از نظریات مطرح علم روان‌شناسی به تبیین مقاهیم و تعاریف پرداخته و خدمت و خیانت فمینیسم را به دقت بررسی و تجزیه‌و‌تحلیل کرده است.

کتاب او در چهار بخش تدوین شده است: «ازدواج، توهم یک ضرورت»، «گهواره‌ای که هر ماه ویران می‌شود»، «در خدمت و خیانت زنان» و «جنس سوم». در بخش نخست ازدواج به مثابه‌ی یک هدف برای زنان کاویده شده است. در این بخش نویسنده دلیل ازدواج دختران را قهرمان‌پنداری «پدر» در خانه می‌بیند. او مواجهه‌ی یک دختر با جنس مخالف را در وهله‌ی اول با شناخت شخصیت پدر بررسی می‌کند و میزان اعتبار شخصیت پدر در ذهن دختر را با میزان میل به ازدواج در یک راستا قلمداد می‌کند. بخش دوم به حوزه‌های فیزیولوژیکی و تنانه‌ی زنان پرداخته و بخش سوم نیزروی مواردی هم‌چون ویژگی‌های جنسیتی، مادرانه و عواطف زن متمرکز شده است. بخش پایانی نیز به نوعی خاتمه و نتیجه‌‌‌گیری اثر است.

شهلا زرلکی، نویسنده، منتقد و پژوهشگر شناخته شده‌ای است. فعالیت مطبوعاتی را با نوشتن نقد ادبی در روزنامه‌ی سلام آغاز کرد. اندکی پس از آن در ماهنامه‌های گوناگون آثار نویسندگان و قصه‌نویسان را نقد کرد و مقالات بسیاری در روزنامه‌های همشهری، شرق و صبح امروز نوشت. او که نگارش یک مجموعه‌ی داستان را در توشه دارد، چندین اثر در حوزه‌ی زنان نگاشته که با استقبال علاقه‌مندان مواجه شده‌ است.