درآمدی بر اقتصاد سیاسی

رزا لوکزامبورگ در سال‌هایی که در مدرسه‌ی حزب سوسیال دموکرات آلمان درس می‌داد جزوه‌هایی را برای شاگردانش تهیه کرد. یکی از آن‌ها همین کتاب است؛ مجموعه‌ای از دروس مقدماتی برای مطالعه‌ی علم اقتصاد سیاسی، که بعدها در جلد نخست مجموعه‌آثارش گرد آمد. او در این متن کوشیده تا علاوه ‌بر ارایه‌ی تعریفی پویا از مقولات اقتصادی و مرور تاریخ اقتصادی به تولید کالایی یا همان شیوه‌ی تولید سرمایه‌داری برسد، مؤلفه‌های اساسی آن را وارسد و نقش کار و بخصوص کار مزدی را در آن از نو واکاود و به گرایش‌های بنیادین آن بپردازد. او معتقد است که سرمایه‌داری به عنوان یک سیستم اقتصادی، ذاتاً دارای تناقض‌ها و بحران‌های پرشماری است. لوکزامبورگ با تکیه بر تحلیل‌های مارکسیستی، نشان می‌دهد که این سیستم برای بقای خود نیازمند انباشت مداوم سرمایه است و این امر به بهره‌کشی از نیروی کار و استثمار طبقات محروم منجر می‌شود. وی همچنین بر نقش دولت در حمایت از سرمایه‌داری و سرکوب مخالفان تأکید می‌کند.

 کتاب درآمدی بر اقتصاد سیاسی محصول دوران پختگی لوکزامبورگ است و در مقایسه با بسیاری از کتاب‌های اقتصاد سیاسی، رویکردی انتقادی‌تر و رادیکال‌تر اتخاذ کرده است. او در این کتاب، ترکیبی از تحلیل‌های نظری و تاریخی را ارائه داده و با بررسی تحولات اقتصادی و اجتماعی در طول تاریخ، به دنبال یافتن ریشه‌های بحران‌های سرمایه‌داری است. این رویکرد تاریخی، به خواننده کمک می‌کند تا ارتباط بین گذشته و اکنون را دقیق‌تر درک کند. مسائل اخلاقی و اجتماعی ناشی از سرمایه‌داری نیز از ایده‌هایی است که او با آن درگیر شده و به این ترتیب، به یک تحلیل جامع از این سیستم اقتصادی رسیده است. لوکزامبورگ به جای ارائه‌ی راهکارهای اصلاحی، به دنبال ریشه‌یابی مشکلات موجود در نظام سرمایه‌داری است. اما علاوه بر این‌ها، زبان ساده و همه‌فهم کتاب که ناشی از تدریس شفاهی درسگفتارها در کلاس است، بی‌شک یکی از مهم‌ترین امتیازهای آن است.

رزا لوکزامبورگ (۱۹۱۹-۱۸۷۱) یکی از مهم‌ترین چهره‌های مارکسیسم در سالهای تکوین آن است. او، که در لهستان متولد شد و در دانشگاه زوریخ دکترای خود را گرفت، خیلی زود به جریان‌های انقلابی پیوست و با افرادی مثل انگلس و پلخانف و لنین و تروتسکی همراه شد و به مهم‌ترین چالش‌های آغازین مارکسیسم واکنش نشان داد. کتاب اصلاح یا انقلاب او یکی از خلاقانه‌ترین متون نظری مارکسیست‌های نخستین است. همکاری لوکزامبورگ با لنین و سایر انقلابیون روسیه او را به یکی از مخالفان نظام حزبی در میان جریان انقلابی بدل کرد. او سرانجام در جریان انقلاب ۱۹۱۸ آلمان به قتل رسید.