انقلاب فرانسه: از خاستگاه‌های آن تا 1793

انقلاب فرانسه حادثه‌ای نبود که به جغرافیای این کشور یا قاره‌ی اروپا محدود بماند. زلزله‌ای بود که پس‌لرزه‌هایش از حیث فرهنگی، اقتصادی و سیاسی همه‌ی جهان را زیر و رو کرد. حتی اغراق نیست آن را نقطه‌ی عطفی بدانیم در تکوین جهان مدرن. کتاب «انقلاب فرانسه از خاستگاه‌های آن تا ۱۷۹۳» شرح و تحلیل این انقلاب کبیر و تاثیراتش نه تنها در وضعیت زندگی مردمان فرانسه، که سراسر جهان است. ژرژ لوفور در کتابش می‌کوشد تا دلایل این شورش را به وضوح بیان ‌کند و نقش نیروها و طبقات مختلف را از یک‌سو در اشراف و روحانیون، و از سوی دیگر در بورژوازی و دهقانان نشان دهد.

اگر در دنیای قدیم جنگ و فتنه دو عامل دگرگونی سیاسی بود و فرودستان فقط به شکل شورش و قیام پابه‌میدان می‌گذاشتند، در دوران مدرن اروپا، در عصر رواج صنعت بزرگ و سواد عمومی و وفور کالا، این وضع به‌گونه‌ای دیگر پیش می‌رود. رشد شهرنشینی فقط در خدمت بازار و دیوان‌سالاری نبود بلکه موجب تجمیع خواسته‌ها و امیال راضی یا ناراضی نیز شد. هم‌زمان با انقلاب صنعتی انگلستان، نارضایتی عمومی در فرانسه نیز وضع سیاسی اروپا را با انقلابی دیگر مواجه کرد تا به‌زودی شراره‌های آن نخست در آن قاره و سپس در گوشه‌گوشه‌ی عالم به‌آتشی دیگر دامن بزند. انقلاب‌های ۱۸۴۸ میلادی در اروپا چشم جهانیان را به وضعی نو روشن کرد و تکوین انقلاب اکتبر روسیه قرن بیستم میلادی را به عصر انقلاب‌های سیاسی بدل کرد.

ژرژ لوفور، از مهم‌ترین مورخان انقلاب فرانسه در قرن بیستم میلادی، در کتاب «انقلاب فرانسه»، معتقد است خاستگاه این رخداد ترکیبی است از وقایع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به‌همراه نبرد طبقاتی جدیدی که ریشه‌ی آن در زوال نظم پیشین اروپا و فرانسه است.

او نخست با بررسی اوضاع اروپا و جهان زمینه‌ و خاستگاه این وضعیت را وامی‌کاود که نبرد طبقاتی و مشروعیت اشراف و رژیم پیشین و نارضایتی فرودستان و به‌خصوص دهقانان در کنار ظهور بورژوازی از مهم‌ترین مؤلفه‌های آن بوده است. به باور لوفور انقلاب شهری و انقلاب دهقانی مکمل یکدیگرند.