در سرزمین خورشید

تا حرفِ اسطوره‌ می‌شود، تصور غالبی وجود دارد که معمولاً آن را مربوط به گذشته و دوران باستان می‌داند. اما حقیقت این است که اسطوره‌ها نه‌تنها در میان ما زنده و حی و حاضرند، بلکه هر دم از نو خلق می‌شوند. و یکی از زمینه‌های خلق و بازآفرینی اسطوره‌های عصر جدید بی‌تردید هنر و ادبیات است. به این معنا، اسطوره از یک جنبه فناناپذیر است. برخلافِ اسطوره‌پردازی، که عرصه‌ی بازروایی اساطیر کهن است، در «اسطوره‌آفرینی» اسطوره‌های مدرن‌تر و هماهنگ با جامعه‌ی امروز خلق و معرفی می‌شود. اما برای اسطوره‌آفرینی شاعران و نویسندگان هر ملتی باید به سراغ مطالعه‌ی مجموعه‌ی اسطوره‌ها بروند و آن‌ها را از ابعاد متفاوت آن نمادشناسی، رمزگشایی و داستان‌پردازی کنند. «در سرزمین خورشید» به این اعتبار مطالعه‌ی اسطوره در کارنامه‌ی هنری و ادبی چندین شاعر و هنرمند نامدار است، تا از این گذر به مواجهات آن‌ها با اسطوره و آفرینش اسطوره‌های به‌روز بپردازد و ژانرهای نسبتاً جدید «میتوپوئسیس» و «میتوکریتیک» را به خواننده‌ی ایرانی معرفی کند.

اسماعیل‌پور در بخش نخست اثرش به رابطه‌ی اسطوره و شعر پرداخته و سه شاعر برجسته‌ی دوران مدرن را از سه فرهنگ متفاوت انتخاب کرده: نیما یوشیج از ایران، اکتاویو پاز از مکزیک و لوئیز گلیکِ آمریکایی. او در سه جستار جداگانه کوشیده تا به میانجی برخی از برجسته‌ترین اشعار این سه شاعر، شیوه‌های اسطوره‌آفرینیِ آن‌ها را با امکانات شعر به بررسی بگذارد. «ققنوس»، «خانه‌ی سریویلی» و «سوی شهر خاموش» از نیما، در کنار «سنگ خورشید» و «سمندر» اثر پاز و نیز «زنبق وحشی» و «اَورنو» نوشته‌ی گلیک از آثاری است که نویسنده بر سر آن‌ها مفصل مکث کرده است.

اما علاوه‌ بر شعر، هنر نگارگری معاصر ایران نیز سهمی عظیم در هنر اسطوره‌آفرینی داشته، هرچند که کم‌تر موردتوجه اسطوره‌پژوهان قرار گرفته است. از این رو، در بخش دوم کتاب، تحلیل اسطوره‌ها و پردازش نمادین در آثار چهار نقاش هنرمند و برجسته‌ی ایرانی، بهرام دبیری، محمدحسین ماهر، احمد نصرالهی و رحیم مولاییان، بخشی از مسیر اسطوره‌پژوهی این کتاب است.