سینمای لحظه ــ بازنگری اریک رومر

اریک رومر زمانی در گفت‌وگو با باربه شرودر گفته بود «در اغلبِ فیلم‌ها، آدم‌ها درباره‌ی ایده‌ها، چه اخلاقی و چه سیاسی، بحث نمی‌کنند. و اگر هم پای این بحث‌ها وسط بیاید، اغلب جعلی و نخ‌نما به نظر می‌رسد. کاری که من تلاش می‌کنم انجام بدهم ــ و این چیزی است که بیشترین لذت را از آن می‌برم ــ این است که نشان دهم مردم درباره‌ی اخلاق (حالا هر معنایی که داشته باشد) خیلی راحت و طبیعی بحث می‌کنند...» پس عجیب نیست که برای تماشاگر امروز، دنبال کردن یک دقیقه از این بحث‌ها و گفت‌وگوها کافی است تا مطمئن شود که مشغول تماشای فیلمی از اریک رومر است. چنان‌که حتی وقتی در فیلمی دیگر نیز شخصیت‌ها به تفصیل و آمیخته با نوعی سردرگمی درباره‌ی ایده‌های عاشقانه و روشنفکرانه صحبت کنند، منتقدها برای توضیح آن باز به اسم رومر ارجاع می‌دهند. با این‌همه، شهرت و موضوعیت رومر، چه در افواه و چه در مطالعات سینمایی، با همکاران و هم‌دوره‌هایش (گدار، تروفو و شابرول) اصلاً قابل مقایسه نیست و منابع زیادی را هم نمی‌توان در زبان‌های فرانسه و انگلیسی درباره‌ی او یافت. سعید عقیقی، منتقد و فیلم‌نامه‌نویس، با این پیش‌فرض ایده‌هایی را برای بازخوانیِ سینمای رومر در کتاب خود پیشنهاد داده است.

سینمای لحظه به شیوه‌ی «فیلم‌به‌فیلم» نوشته نشده است. پیشنهاد نویسنده برای درک سینمای رومر کلیدواژه‌ی «آگاهی» است. او در بخش اول کتاب با عنوان «دنیای رومر» پس از این‌که شمایل‌هایی از این فیلم‌ساز را به خواننده ارائه می‌دهد و کارنامه‌ی سینمایی‌اش را معرفی می‌کند، به سراغ حدود این آگاهی در زمینه‌های «تاریخی»، «اخلاقی» و «زیباشناختی» آن می‌رود. در فصل آخر نیز طبق طبقه‌بندی موجود در کتاب که آثار رومر را به سه بخش تقسیم کرده، مصداق‌های کار او را نیز در سه گروه مجزای پیشاکلاسیک، نئوکلاسیک و مدرن به بررسی می‌گذارد... از سعید عقیقی پیش‌تر نیز کتابی با عنوان «سینمای آزار» درباره‌ی سینمای میشاییل هانکه در نشر گیلگمش منتشر شده است.